Su itici, güç tutuşur, antibakteriyel özellikli hastane tekstillerinin geliştirilmesi

ÖZET

Hastanelerde kullanılacak tekstillerde (özellikle perde kumaşlarında) olması gereken su iticilik, kan iticilik, güç tutuşurluk, anti bakteriyel özelliklerin kumaşa kazandırılmasıyla beraber bu kumaşların çamaşır suyu ile yıkandığında bu özellikleri koruyacak teknik tekstil ürünü geliştirilmesi amaçlanmıştır. Hastanelerde kullanılan tekstiller hijyen sağlanması için çamaşır suyuyla devamlı yıkanmaktadır. Bu kumaşların su iticilik, kan iticilik, güç tutuşurluk, anti bakteriyel özellikli olmasıyla beraber çamaşır suyuyla yıkama sonrasında da özelliklerini koruması talep edilmektedir. Bu kapsamda yapılan çalışma ile kumaşın ham maddesi iplik, boyanmasında kullanılan boyar maddeler, teknik özelliklerin katılacağı apre parametreleri araştırılmış, tespit edilmiş, numuneler gerçekleştirilmiş ve sonrasında numunelerin çamaşır suyuna karşı direnci gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler-Anti bakteriyel, Güç tutuşur, Hastane tekstilleri, Su itici

GİRİŞ

Hastane kumaşları, modern tıptaki kullanımları kullanışlılık açısından beklenilen bazı özellikleri sağlamaları zorunlu kılmaktadır. Bu zorunluluklar kumaşın kabul edilebilir yapısal saflıkta olması, zehirli madde içermemesi, alerjik ve kanserojen olmaması, sterilize edildiğinde kimyasal ve fiziksel özelliklerinde minimum değişiklik gösterecek yapıda olması ve aynı zamanda kumaşların anti bakteriyel özellik de olması gerekmektedir [1].

Mikroorganizmalar vücutta, havada, toprakta ve tüm yüzeylerde bulunabilmekte ve üreyebilecek ortam buldukları takdirde üreyerek hızlı bir şekilde çoğalmaktadırlar. Bakteriler gelişmeleri için, yeterli nem ve sıcaklık ile bir besin kaynağına ihtiyaç duyarlar. Bu gereksinimler tekstil materyallerinde bulunabilmektedir. Genel olarak bakteriler kötü kokuya; mantarlar biyolojik olarak parçalanmaya ve lekelenmeye sebep olurlar. Birçok bakteri 30- 37 ºC arasında optimal gelişme gösterirken, bir-çok mantar için optimal sıcaklık 25-30 ºC’dir. Aktif faaliyet halinde iken, vücutta bölgesel sıcaklık değişimleri söz konusu olmakta, bu da bakterilerin çoğalmasını tetikleyici bir unsur oluşturmaktadır. Üzerinde besin kaynağı (çeşitli gıda kirlilikleri, yağ, protein, şeker ve deri kalıntıları) mevcut olan tekstil materyalleri mikrobiyal üremeyi hızlandıran bir başka etkendir [2]. Hastane ortamında kullanılacak perde gibi metaryallerin bakteri, mantar ve küf oluşumunu engelleyen anti bakteriyel yapı da olması gerekmektedir.

Ayrıca fiziksel olarak maruz kalabileceği kir, kan ve medikal sıvılara karşı itici özellik de olması kumaşın daha uzun süre hijyenik kalmasına olanak sağlayacaktır. Tüm bu özelliklerinin yanında kullanılacak perdenin güç tutuşur özellikte olması hem aranan hem de istenilen bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır.

Ayrıca hastanelerde kullanılan tekstil ürünlerinin çamaşır suyu ile tekrarlanan yıkanmaları sonrası tekstil malzemesinin sahip olduğu özelliklerinin yok olmaması istenmektedir. Güçlü bir dezenfektan ve ağartıcı olan çamaşır suyu, çoğu boyayı bozar. Sterilizasyonda, ürünün özelliğini bozmayacak kimyasal maddelerden yararlanılmaktadır. Dezenfekte işleminde çok bilinen kullanım alanı çok yaygın olan ve çok iyi bir dezenfektan olan Sodyum Hipoklorit – solüsyon (NAOCL) çamaşır suyu ile yıkandığın da renk değişimine karşı dayanım sağlanan polyester boyalar kullanılmaktadır. Proje ile hastanelerde kullanılacak tekstillerde olması gereken su iticilik, kan iticilik, güç tutuşurluk, antibakteriyel özelliklerin kumaşa kazandırılmasıyla beraber çamaşır suyu ile yıkandığında bu özellikleri koruyacak teknik tekstil ürünü geliştirilmesi amaçlanmıştır.

MATERYAL VE YÖNTEM

Projede öncelikle istenilen teknik özelliklerin katılacağı kumaş tasarımları yapıldı. Tasarımları yapılan %100 polyester kalite kumaşların çamaşır suyu ile yıkandığın da minimum renk değişikliğini sağlayabileceğimiz bleach cleanability boyaları ile boyamaları yapıldı. Boyanacak renklerin çeşitliliğine göre seçilecek boya gamının; 30 dak 60 °C yıkamalarında çamaşır suyuna karşı renk değişimi incelendi. İstenilen renklere boyanan kumaşların, su ve sıvılarla karşılaştığında hidrofob (su itici) olmasını istediğimiz için su itici özellik kazandırmamız gerekiyordu bunun için kumaşa su itici karakter kazandıran floracarbon esaslı kimyasal bileşikler emdirme yöntemi ile uygulandı. Bleach cleanability boyaları ile dört farklı kalite de toplamda 24 adet renk boyandıktan sonra, istediğimiz teknik özellikler de kumaş üretebilmek için antibakteriyal, kan itici ve güç tutuşur apre verdikten sonra kumaşların güç tutuşur testi yapıldı. Tüm istenilen teknik özellikler katıldıktan sonra ürünlere yapılacak testler belirlendi.

Bu testler;

• Bleach Cleanability Testi (Çamaşır suyuna dayanım testi)
• Antibakteriyel Testi
• Su İticilik Testi
• NFPA 701 Yanmazlık Testi
• En-Gramaj Testi
• Yıkama Çekme Testi
• Ütü Çekmesi Testi
• Yıkama Talimatı Testi
• Dikiş Açması Testi
• Yırtılma Mukavemeti

BULGULAR VE TARTIŞMA

Yapılacak ürün perde olarak kullanılacağı için kimyasalların ve boyaların ışık haslıkları değerlendirildi. Uygulanan kimyasalların performansını görmek için su iticilik, NFPA 701 ve AATCC 100 testleri yapıldı. Hastane tekstillerinin temizlenmesin de çamaşır suyu kullanıldığı için boya ve kimyasalların tek tek çamaşır suyu dayanımına bakıldı.

SONUÇ

Gerçekleştirdiğimiz projenin çıktı ve faydaları;
• Bleach cleanability boyaları ile boyadığımız %100 pes kumaşlar da çamaşır suyu dayanımının sağlanması
• Hidrofob kimyasal ile kumaşlar da su iticiliğin sağlanması
• Fr kimyasalı ile NFPA 701 testinden geçecek güç tutuşur özellik de kumaşın yapılması
• Antibakteriyal kimyasal ile AATCC 100 testinde başarı sağlayan kumaşın yapılması
• Tüm bu özelliklerin sağlanabildiği özellikle hastane sektörüne uygun hijyenik ürünlerin pazarına hitap eden kumaşların üretiminin sağlanması

KAYNAKÇA:

[1] Akaydın M ve Kalkancı M, 2014, Hastane giysisi olarak kullanılan kumaşların antibakteriyel özellikleri üzerine bir araştırma, SDU Journal of Science (E-Journal), 9 (1): 20-34 [2] Arda M, 2000, Temel Mikrobiyoloji, Medisan Yayın Serisi no 46