ÖZET
Standart plastik malzemelere alternatif olarak kullanılan biyoplastikler beklentileri yerine getirebilmektedir. Biyoplastik tanımı biyolojik köke sahip ve üretiminde çok az miktarda ham petrol kullanılmış olup, aynı zamanda biyolojik olarak yok olabilen plastikleri içermektedir. Biyoplastik kategorisinde yer alan çok yönlü kullanımı olan malzeme gruplarından biri de polilaktik asittir (PLA). PLA (Polylactic acid) biyobozunur (biodegradable) ve biyoaktif (bioactive) olan mısır nişastası, pancar kökü veya şeker kamışı gibi yenilenebilir kaynaklardan üretilen bir termoplastiktir. Bu malzeme çok iyi derecede ısıl şekillendirme, yapıştırma ve boyama özellikleri göstermektedir. PLA, kısa kullanım ömrü olan ürünler ya da karbon ayakizi çok büyük olan standart plastiklere kıyasla rekabetçi avantajlar sağlamaktadır. Gerçekleştirilen proje ile Berteks Ar-Ge merkezi tarafından Biyobazlı, Biyobozunur PLA bazlı elyaflardan çevre dostu ev tekstili ürünleri geliştirilmesi amaçlanmıştır. % 100 yenilenebilir kaynaklardan elde edilen çevre dostu ürünler geliştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler; Polilaktik asit PLA- Biyobaz-Biyo-degrable-Sürdürülebilirlik-Çevre
GİRİŞ
PLA polimeri birçok özellik açısından PET (polietilen terefitalat) polimerine benzemektedir. PET ile benzer olarak PLA da eriyikten elyaf olarak çekilebilirler. Tekstil açısından PLA’nın birçok çekici özelliği bulunmaktadır. Bu özellikler arasında doğal elyaflara göre daha yüksek sağlamlık, ciltten nemi mükemmel bir şekilde uzaklaştırabilme, doğal UV direnci, yanmazlık ve az duman oluşturma bulunmaktadır. Fakat buna rağmen, tekstil tipi PLA’nın fiyatı PET ve pamuk ile karşılaştırılınca halen yüksek kalmaktadır. Yine de fiyatın dünya çapında üretim kapasitelerinin artması ve rekabetin de artması ile benzer seviyeleri geleceği tahmin edilmektedir. PLA elyaflarının üretimi ve kullanımında, atmosfere geleneksel sentetik liflerle kıyasla daha az sera gazı eklenir. Ayrıca kullanım sonrası biyodegrable olduğundan atık kontrolü yapılmasını da kolaylaştırmaktadır. Gerçekleştirilen proje ile PLA ipliklerinin boyanmasından, dokunması ve son işlemlerine kadar üretim aşamasının tüm prosesleri geliştirilip ürün kalitesini artıracak uygulamalar belirlenmiştir.
MATERYAL ve YÖNTEM
Proje Kapsamında Yapılan Faaliyetler
1. Numuneler İçin Malzeme ve Prosesin Belirlenmesi ve Temini
2. Boyama Denemelerinin Yapılması
3. Lab. Denemelerinin Testlerin Gerçekleştirilmesi
4. Numune Boyamanın Gerçekleştirilmesi
5. Dokuma Denemelerinin Yapılması
6. Sonuçların Değerlendirilmesi
SONUÇLAR
Yapılan çalışmalar sonucunda Biyobozunur kumaş BIOTEX tasarlanmıştır. BIOTEX tekstil atık kumaşlarında sürdürülebilirliği sağlamada önemli bir rol oynayacaktır. Sadece ABD’de her yıl 15 milyon tondan fazla tekstil atığı üretilmektedir, bu miktar son 20 yılda iki katına çıkmıştır. Ürünümüz, üretimin başlangıcından son kullanımına kadar çevre dostu bir kumaştır. Ayrıca ham maddesinden dolayı çevrede doğal malzemelere zarar vermeden biyolojik olarak parçalanabilecektir. Dünyada çevre felaketlerine paralel olarak kişilerde artış gösteren çevre bilinci, onları, kendi davranış alışkanlıklarını değiştirmekten bir adım daha öteye taşıyarak kullanacakları ürünün üreticilerini de alışkanlıklarını değiştirmeleri hususunda yönlendirme noktasına ulaşmıştır. Gelinen noktada müşteri profili değişmiş, bilinç düzeyi yüksek, çevre duyarlılığı oluşmuş müşteriler oluşmuştur. Bu durum “Yeşil Pazar” stratejisini doğurmuş, müşterilere, aynı nitelikteki iki üründen, çevre dostu olanı tercih edebilme imkanı sağlamıştır. Çevre duyarlılığına sahip müşteri profilinde gözlenen artış, sürdürülebilir üretimin firmamız tarafından strateji olarak belirlenmesini etkilemiştir. Üretici olarak kullandığımız hammaddenin seçiminden kimyasallara, seçilen enerji kaynağından kullanılan suya kadar tüm girdilerde daha çevre dostu olan seçeneklere yönelmekteyiz.
Nejla Değirmenci, Kadriye Kutlay, Fulya Tunalı, Nazan Taş, Sakıp Başaran
1. Berteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Ar-Ge Merkezi
2. Bursa Teknik Üniversitesi Biyokompozit Mühendisliği
3. Bursa Teknik Üniversitesi Lif ve Polimer Mühendisliği
